Historia eta kultur harremanak - Karajá
Litekeena da Karajáren lehen harremanak "zibilizazioa"rekin XVI. mendearen amaieran eta XVII.aren hasierakoak izatea, esploratzaileak Araguaia-Tocantins Haranera iristen hasi zirenean. Sao Paulotik lehorrez edo Parnaiba arroko ibaietatik etortzen ziren, indiar esklaboen eta urrearen bila. 1725. urte inguruan Goiásen urrea aurkitu zutenean, hainbat eskualdetako meatzariak bertara joan ziren eta eskualdean herrixkak sortu zituzten. Gizon horien aurka borrokatu behar izan zuten indiarrek euren lurraldea, familiak eta askatasuna defendatzeko. 1774an postu militar bat ezarri zen nabigazioa errazteko. Karajá eta Javaé Nova Beira kolonia deitzen zen postuan bizi ziren. Geroago beste kolonia batzuk sortu ziren baina inork ez zuen arrakastarik izan. Indiarrek bizimodu berri batera egokitu behar izan zuten eta hainbat gaixotasun kutsakorren menpe zeuden, immunitaterik ez zutenak eta tratamendurik ez zutenak.
Kolonizazio fase berri bat hasi zen Goiásen, XVIII. mendearen amaiera aldera urre meategiak agortu zirenean. Brasilgo independentziarekin, gobernuak interes handiagoa hartu zuen Goiásen lurralde batasuna zaintzeko eta ekonomia berregituratzeko. 1863an Couto de Magalhães Goiaseko gobernadoreak Rio Araguaia jaitsi zuen. Lurrun-nabigazioa garatzeko eta ibaiaren mugako lurren kolonizazioa bultzatzeko asmoa zuen. Herri berriak sortu zirenekimen horren ondorioz, eta lurrunezko nabigazioa areagotu egin zen Araguaian zehar. Hala ere, duela gutxi eskualdea ekonomia nazionalera sartu da. Indioen Babeserako Zerbitzuak (SPI) abeltzainei ibaiaren mugan dauden soroak okupatzeko baimena eman zien, pixkanaka Karajá, Javaé, Tapirapé eta Avá (Canoeiros) indioak inplikatuz eta haien bizitzan aldaketa asko eraginez, Indiako lurraldeak baitziren. abeltzainek inbaditu zuten euri garaian. 1964an gobernu militarrak agintea hartu zuenean, SPIk utzi zuen, eta Fundação Nacional do Indio (FUNAI) sortu zen, antzeko funtzioekin. Idazle, bidaiari, gobernuko langile eta etnologoen txostenek XVII. mendetik XX.
Irakurri Karajári buruzko artikulua ere Wikipediatik