PRONUNCIATION: EYE-noo

LOKALIZACJA: Japonia (Hokkaido)

LUDNOŚĆ: 25,000

JĘZYK: Japoński; Ainu (niewielu obecnych użytkowników)

RELIGIA: Tradycyjne wierzenia panteistyczne

1 - WPROWADZENIE

Jeszcze 400 lat temu Ainu kontrolowali Hokkaido, najbardziej wysuniętą na północ z czterech głównych wysp Japonii. Dziś są niewielką mniejszością w Japonii. Są ludem łowieckim i rybackim, którego pochodzenie pozostaje przedmiotem sporów. Prawdopodobnie przybyli z Syberii lub z południowego Pacyfiku i pierwotnie składali się z różnych grup. Przez wieki kultura Ainu rozwijała się równolegle, ale odrębnie,Jednak w ostatnich stuleciach (zwłaszcza dzięki ustawie o ochronie byłych aborygenów Hokkaido z 1889 r.) podlegali oni polityce modernizacji i integracji prowadzonej przez japoński rząd. Podobnie jak w przypadku rdzennych (tubylczych) ludów w Stanach Zjednoczonych i wielu innych krajach, Ainu w dużej mierze zasymilowali się (dostosowali do dominującej kultury). I podobnie jak wiele innych takich grup, istniejąOstatnio pojawiły się oznaki ożywienia kulturalnego.

Najstarsze ruiny znalezione na Hokkaido, ojczyźnie Ainu, pochodzą sprzed 20 000 do 30 000 lat, ze starej epoki kamiennej. Żelazo zostało wprowadzone około 2000 lat temu z południowej Japonii lub kontynentu azjatyckiego, prawdopodobnie przez przodków lub grupy spokrewnione z Ainu. Między VIII a XIII wiekiem pojawiły się gliniane naczynia unikalne dla Hokkaido i północnego lądu. Jego producentami byliW ciągu następnych 300-400 lat rozwinęła się kultura znana dziś jako unikalna kultura Ainu.

2 - LOKALIZACJA

Hokkaido, jedna z czterech głównych wysp Japonii, ma powierzchnię 32 247 mil kwadratowych (83 520 kilometrów kwadratowych) - co stanowi jedną piątą powierzchni Japonii. Hokkaido jest dwa razy większe od Szwajcarii. Niewielka liczba Ajnów mieszka na południowym Sachalinie. Wcześniej Ajnowie zamieszkiwali również południowe Wyspy Kurylskie, wzdłuż dolnego biegu rzeki Amur i na Kamczatce, a także północną część regionu północno-wschodniegoIch przodkowie mogli kiedyś zamieszkiwać całą Japonię.

Hokkaido jest otoczone pięknymi wybrzeżami. Na wyspie znajduje się wiele gór, jezior i rzek. Jej tereny były gęsto zalesione starożytnymi drzewami aż do XX wieku. Dwa główne pasma górskie, Kitami na północy i Hidaka na południu, dzielą Hokkaido na regiony wschodnie i zachodnie. Obszar dorzecza Saru w południowo-wschodnim Hokkaido jest centrum kultury przodków Ainu.

Badanie z 1807 r. wykazało, że populacja Ainu na Hokkaido i Sachalinie wynosiła 23 797 osób. Mieszane małżeństwa między Ainu i Japończykami z kontynentu stały się bardziej powszechne w ostatnim stuleciu. W 1986 r. całkowita liczba osób na Hokkaido identyfikujących się jako Ainu wynosiła 24 381.

Pod koniec XIX wieku japoński rząd utworzył biuro kolonialne na rzecz rozwoju gospodarczego Hokkaido i zachęcał osadników z innych części Japonii. Podobne biuro rządowe nadal promuje rozwój Hokkaido. Wraz z utratą ziemi, środków do życia i tradycyjnej kultury, Ainu musieli dostosować się do szybko uprzemysławiającego się społeczeństwa.

3 - JĘZYK

Mówi się, że Ainu należy do paleoazjatyckiej lub paleosyberyjskiej grupy języków. Ma dwa dialekty. Ainu nie mają języka pisanego. Japońskie sylabariusze fonetyczne (znaki reprezentujące sylaby) lub alfabet rzymski są używane do transkrypcji (zapisu) mowy Ainu. Niewiele osób posługuje się obecnie językiem Ainu jako językiem podstawowym.

Ainu i japoński dzielą wiele pojedynczych słów. Bóg (męski lub żeński) to kamui w Ainu i kami w języku japońskim Chopstick(s) to pasui w Ainu i hashi w języku japońskim. sirokani (srebrny) i konkani (złoto) w literackim języku Ainu odpowiada shirokane oraz kogane W literackim języku japońskim (zob. cytat poniżej) oba języki nie są jednak ze sobą powiązane. Dwa dobrze znane słowa Ainu, nadal powszechnie używane, odnoszą się do czczonych osób Ainu: ekasi (dziadek lub ojciec) i huci (babcia lub wielka dama).

Nazwa Ainu pochodzi od rzeczownika pospolitego ainu, Kiedyś termin ten był uważany za obraźliwy, ale obecnie coraz więcej Ainu używa tej nazwy pozytywnie, będąc dumnymi ze swojej tożsamości etnicznej. Ich ziemia nazywa się "Ainu Mosir" - spokojna ziemia ludzi. Zwrot ainu nenoan ainu Oznacza "człowieka podobnego do człowieka". Poniżej znajduje się słynny refren z wiersza o sowim bóstwie:

sirokanipe ranran piskan
(upadek, upadek, srebrne krople, dookoła)

konkanipe ranran piskan
(jesień, jesień, złote krople, dookoła)

4 - FOLKLOR

Według poezji mitycznej świat powstał, gdy olej unoszący się w oceanie wzniósł się jak płomień i stał się niebem. To, co pozostało, zamieniło się w ląd. Para zebrała się nad lądem i powstał bóg. Z oparów nieba powstał inny bóg, który zstąpił na pięciu kolorowych chmurach. Z tych chmur obaj bogowie stworzyli morze, ziemię, minerały, rośliny i zwierzęta. Obaj bogowieożenił się i spłodził wielu bogów, w tym dwóch świecących bogów - boga Słońca i boga Księżyca, którzy wznieśli się do nieba, aby oświetlić pokryte mgłą ciemne miejsca na świecie.

Okikurmi z regionu Saru jest półboskim bohaterem, który zstąpił z Nieba, aby pomóc ludziom. Ludzie żyli w pięknej krainie, ale nie wiedzieli, jak rozpalać ogień ani robić łuki i strzały. Okikurmi nauczył ich rozpalać ogień, polować, łowić łososie, sadzić proso, warzyć wino z prosa i czcić bogów. Ożenił się i pozostał w wiosce, ale ostatecznie wrócił do boskiej krainy.

Do historycznych bohaterów Ainu należą Kosamainu i Samkusainu. Kosamainu, który mieszkał we wschodniej części Hokkaido, poprowadził bunt Ainu przeciwko Japończykom z kontynentu rządzącym południowym krańcem Hokkaido, zwanym Matsumae. Zniszczył dziesięć z dwunastu japońskich baz, ale został zabity w 1457 r. Samkusainu zorganizował Ainu w południowej części wyspy podczas powstania w 1669 r., ale po dwóch miesiącach zostali zabici.zniszczone przez siły Matsumae uzbrojone w broń palną.

5 - RELIGIA

Religia Ainu jest panteistyczna, wierząc w wielu bogów. Tradycyjne wierzenia zakładały, że bóg gór mieszka w górach, a bóg wody w rzece. Ajnowie polowali, łowili ryby i zbierali je w skromnych ilościach, aby nie przeszkadzać tym bogom. Zwierzęta były gośćmi z innego świata, tymczasowo przybierającymi zwierzęce kształty. Niedźwiedź, sowa w paski i orka otrzymały imię Ainu.największym szacunkiem jako boskie inkarnacje.

Najważniejszym bogiem w domu był żeński bóg ognia. Każdy dom miał palenisko, w którym gotowano, jedzono i odbywały się rytuały. Głównymi ofiarami składanymi temu i innym bogom były wino i wino. inau, ociosana gałązka lub słupek, zwykle wierzbowy, z wiórami nadal przymocowanymi i dekoracyjnie zwiniętymi. przypominający płot rząd wyższych drzewek inau Przed tym świętym ołtarzem odbywały się rytuały na świeżym powietrzu.

6 - GŁÓWNE ŚWIĘTA

Festiwal wysyłania duchów, zwany i-omante, I-omante, święto niedźwiedzia, odbywało się raz na pięć lub dziesięć lat. Po trzech dniach oddawania czci młodemu niedźwiadkowi, któremu towarzyszyły modlitwy, tańce i śpiewy, został on zastrzelony strzałami. Głowa została udekorowana i umieszczona na ołtarzu, a mięso zostało zjedzone przez członków społeczności wioski. Duch, odwiedzając to święto, został zastrzelony.Rytuał niedźwiedzia uwalniał ducha z postaci, aby mógł powrócić do innego królestwa. Podobne festiwale są obchodzone przez wiele ludów północnych.

7 - RYTUAŁY PRZEJŚCIA

Przygotowując się do dorosłości, chłopcy tradycyjnie uczyli się polowania, rzeźbienia i wytwarzania narzędzi, takich jak strzały; dziewczęta uczyły się tkania, szycia i haftu. W połowie wieku dziewczęta były tatuowane wokół ust przez wykwalifikowaną starszą kobietę; dawno temu były również tatuowane na przedramionach. Japoński rząd zakazał tatuowania w 1871 roku.

Prezent w postaci noża oprawionego w rzeźbione drewno od młodego mężczyzny wskazywał zarówno na jego umiejętności, jak i miłość. Prezent w postaci haftu od młodej kobiety podobnie wskazywał na jej umiejętności i gotowość do przyjęcia jego propozycji. W niektórych przypadkach młody mężczyzna odwiedzał rodzinę kobiety, którą chciał poślubić, pomagając jej ojcu w polowaniu, rzeźbieniu i tak dalej.ojciec zatwierdził małżeństwo.

Śmierć była opłakiwana przez krewnych i sąsiadów. Wszyscy byli w pełni ubrani w haftowane stroje; mężczyźni nosili również ceremonialny miecz, a kobiety naszyjnik z koralików. Pogrzeby obejmowały modlitwy do bóstwa ognia i wersety lamentacyjne wyrażające życzenia łagodnej podróży do innego świata. Przedmioty, które miały być pochowane wraz ze zmarłymi, były najpierw łamane lub pękały, aby duchy zostały uwolnione i mogły podróżować razemCzasami po pochówku następowało spalenie mieszkania. Pogrzeb nienaturalnej śmierci mógł zawierać tyradę (wściekłą mowę) przeciwko bogom.

8 - RELACJE

Formalne powitanie, irankarapte, co odpowiada angielskiemu "jak się masz", dosłownie oznacza "pozwól mi delikatnie dotknąć twojego serca".

Mówi się, że Ajnowie zawsze dzielili się jedzeniem i piciem z sąsiadami, nawet kubkiem wina. Gospodarz i goście siadali wokół paleniska. Następnie gospodarz zanurzał swoją ceremonialną pałeczkę w kubku wina, spryskiwał kilka kropel na palenisko, dziękując bogu ognia (bogini ognia), a następnie dzielił się winem ze swoimi gośćmi. Pierwszy łosoś łowiony każdego roku wczesną jesieniąbył specjalnym przedmiotem do dzielenia się z sąsiadami.

Ukocaranke (wzajemna kłótnia) był zwyczajem rozstrzygania sporów poprzez debatę zamiast walki. Spierający się siedzieli i kłócili się godzinami, a nawet dniami, aż jedna strona została pokonana i zgodziła się zrekompensować drugiej. Przedstawiciele z umiejętnościami oratorskimi (wystąpienia publiczne) i wytrzymałością byli wybierani do rozwiązywania sporów między wioskami.

9 - WARUNKI ŻYCIA

Dawniej dom Ainu był zbudowany z żerdzi i strzechy. Był dobrze izolowany i posiadał palenisko na środku głównego pomieszczenia. Otwór pod każdym końcem kalenicy umożliwiał wydostawanie się dymu. Od trzech do dwudziestu takich domów tworzyło społeczność wioski zwaną kotan. Domy budowano na tyle blisko siebie, by w razie niebezpieczeństwa można było usłyszeć głos, i na tyle daleko od siebie, by ogień się nie rozprzestrzeniał. Kotan zwykle znajdował się nad wodą, by wygodnie łowić ryby, ale także w lesie, by zachować bezpieczeństwo przed powodziami i w pobliżu terenów zbierackich. W razie potrzeby kotan przenosił się z miejsca na miejsce w poszukiwaniu lepszego źródła utrzymania.

10 - ŻYCIE RODZINNE

Oprócz tkania i haftowania, kobiety zajmowały się uprawą roli, zbieraniem dzikich roślin, ubijaniem ziaren tłuczkiem i opieką nad dziećmi. Mężczyźni polowali, łowili ryby i rzeźbili. Niektóre relacje sugerują, że pary małżeńskie mieszkały w oddzielnych domach; inne relacje sugerują, że mieszkali z rodzicami męża. Do niedawna mężczyźni i kobiety inaczej śledzili pochodzenie. Mężczyźni śledzili pochodzenie poprzez różne herby zwierząt(Dziedziczenie może obejmować sztukę barda (mężczyzny lub kobiety), położnej lub szamanki. Położna i szamanka Aoki Aiko (1914-) odziedziczyła swoją sztukę jako piąte pokolenie potomstwa żeńskiej linii rodziny.

Psy były ulubionymi zwierzętami. W jednej ze scen epickiego poematu opisującego zejście boskiego młodzieńca na ten świat, pies został wspomniany jako strażnik ziaren prosa. Psy były również wykorzystywane do polowań.

11 - ODZIEŻ

Tradycyjna szata Ainu była wykonana z włókien wewnętrznej kory wiązu. Była noszona z tkaną szarfą podobną w kształcie do tej noszonej z kimonem w Japonii kontynentalnej. Męska szata miała długość do łydki. Zimą noszono również krótką kurtkę bez rękawów z futra jelenia lub innego zwierzęcia. Kobieca szata miała długość do kostek i była noszona na długim podkoszulku bez otworu z przodu. Szaty były noszone ręcznie....Spiczasta krawędź na końcu każdej przedniej klapy była charakterystyczna dla regionu Saru.

Tradycyjny strój Ainu jest nadal noszony przy specjalnych okazjach, jednak w życiu codziennym Ainu noszą ubrania w stylu międzynarodowym, podobne do tych noszonych przez innych Japończyków.

12 - ŻYWNOŚĆ

Tradycyjnym podstawowym pożywieniem Ainu był łosoś i mięso jelenia, a także proso hodowane w domu oraz zioła i korzenie zbierane w lesie. Proso zostało w dużej mierze zastąpione ryżem na początku tego wieku. Świeży łosoś był krojony i gotowany w zupie. Kaszka ryżowa zwana ciporosayo przygotowano przez dodanie ikry łososia (jaj) do gotowanych ziaren.

Podobnie jak w innych zimnych regionach, dzieci Ainu lubiły robić klonowe cukierki lodowe. W późny marcowy lub wczesny kwietniowy wieczór, kiedy spodziewano się zimnej nocy, nacinały korę dużego klonu cukrowego i umieszczały pojemniki z wydrążonymi łodygami szczawiu u korzeni drzewa, aby zebrać kapiący syrop. Rano znajdowali cylindry szczawiu pełne zamrożonego białego syropu.

13 - EDUKACJA

Tradycyjnie dzieci kształciły się w domu. Dziadkowie recytowali wiersze i opowiadali bajki, a rodzice uczyli praktycznych umiejętności i rzemiosła. Od końca XIX wieku Ainu kształcili się w japońskich szkołach. Wielu z nich ukrywało swoje pochodzenie.

14 - DZIEDZICTWO KULTUROWE

Ajnowie przekazali ogromny zbiór tradycji ustnych, wśród których główne kategorie to yukar oraz oina (dłuższe i krótsze poematy epickie w literackim języku Ainu), uwepekere i upasikma (stare opowieści i historie autobiograficzne, zarówno prozą), kołysanki i piosenki taneczne. Yukar zwykle odnosi się do poezji heroicznej, śpiewanej głównie przez mężczyzn, zajmującej się półbogami i ludźmi. Obejmuje również oina, lub kamui yukar, Region Saru w południowo-środkowej części Hokkaido jest szczególnie znany jako ojczyzna wielu bardów i gawędziarzy.

Yukar był opowiadany przy ognisku dla mieszanego zgromadzenia mężczyzn, kobiet i dzieci. Mężczyźni czasami leżeli i bili czas na brzuchach. W zależności od utworu, yukar trwał całą noc lub nawet kilka nocy. Były też pieśni festiwalowe, grupowe pieśni taneczne i tańce tupania.

Najbardziej znanym instrumentem muzycznym Ainu jest mukkuri, Inne instrumenty to rogi z kory, słomiane flety, skórzane bębny, pięciostrunowe cytry i rodzaj lutni.

15 - ZATRUDNIENIE

Od połowy XIX wieku tradycyjna działalność na własne potrzeby polegająca na polowaniu, łowieniu ryb, zbieraniu dzikich roślin i uprawie prosa została zastąpiona uprawą ryżu i roślin suchych oraz rybołówstwem komercyjnym. Inne rodzaje działalności na Hokkaido obejmują hodowlę bydła mlecznego, leśnictwo, górnictwo, przetwórstwo żywności, obróbkę drewna, przemysł celulozowy i papierniczy. Ainu mają swój wkład we wszystkie te działania.

16 - SPORT

Tradycyjne sporty dla dzieci obejmowały pływanie i kajakarstwo. Na początku XX wieku istniała gra dla dzieci o nazwie seipirakka (W skorupie dużego małża surfingowego wywiercono otwór i przewleczono przez niego grubą linę. Dzieci nosiły po dwa małże, z liną między dwoma pierwszymi palcami u stóp, i chodziły lub biegały na nich. Muszle wydawały odgłos klikania jak podkowy. Inną rdzenną grą Ainu było robienie zabawek pattari Pattari były wykonane z wydrążonych łodyg szczawiu wypełnionych wodą z potoku. Wraz z gromadzeniem się wody jeden koniec łodygi spadał na ziemię pod ciężarem. Po odbiciu drugi koniec uderzał z hukiem o ziemię. Dorośli używali prawdziwych pattari do ubijania ziaren prosa.

17 - REKREACJA

Zobacz artykuł "Japoński" w tym rozdziale.

18 - RZEMIOSŁO I HOBBY

Tkactwo, hafciarstwo i rzeźbiarstwo należą do najważniejszych form sztuki ludowej. Niektóre rodzaje tradycyjnego tkactwa Ainu zostały prawie utracone, ale odrodziły się w latach 70. Chikap Mieko, profesjonalna hafciarka drugiego pokolenia, buduje swoje oryginalne hafty na fundamencie tradycyjnej sztuki. Rzeźbione tace i niedźwiedzie są cenionymi przedmiotami turystycznymi.

Wśród wielu tradycyjnych przedmiotów znajdują się zatruta strzała, bezobsługowa strzała-pułapka, pułapka na króliki, pułapka na ryby, miecz ceremonialny, nóż górski, kajak, tkana torba i krosno. Na początku lat 60. Kayano Shigeru zaczął prywatnie zbierać wiele takich oryginalnych przedmiotów w swojej wiosce i wokół niej w regionie Saru, kiedy zdał sobie sprawę, że wszystko, co pozostało z dziedzictwa kulturowego Ainu, zostało rozproszone wśródJego kolekcja rozwinęła się w Biratori Township Nibutani Ainu Cultural Museum i Kayano Shigeru Ainu Memorial Museum. Słynne jest również Muzeum Ainu założone w 1984 roku w Shiraoi w południowo-wschodnim Hokkaido nad Pacyfikiem.

19 - PROBLEMY SPOŁECZNE

Prawo Ainu z 1899 r., które klasyfikowało Ainu jako "byłych aborygenów", obowiązywało do lat 90. Jako przedstawiciel Ainu w National Diet od 1994 r., Kayano Shigeru przejął inicjatywę w walce o zniesienie tego prawa. Obecnie rozważane jest nowe prawo Ainu.

Niedawna budowa tamy w ojczyźnie Kayano, wiosce Nibutani w mieście Biratori, jest przykładem siłowego rozwoju Hokkaido kosztem praw obywatelskich Ainu. Pomimo oporu prowadzonego przez Kayano Shigeru i innych, budowa postępowała. Na początku 1996 r. wioska została pogrzebana pod wodą. Na spotkaniu w sprawie wykorzystania ziem Hokkaido Kayano oświadczył, że zaakceptuje Nibutani.Jeśli tylko prawa do połowu łososia zostaną zwrócone Ainu Nibutani w zamian za zniszczenie ich domów i pól, jego prośba zostanie zignorowana.

20 - BIBLIOGRAFIA

Encyklopedia Japonii. Nowy Jork: Kodansha, 1983.

Japonia: ilustrowana encyklopedia. Kodansha, 1993.

Kayano, Shigeru. Nasza ziemia była lasem: wspomnienia Ainu (przeł. Kyoko Selden i Lili Selden), Boulder, Colo.: Westview Press, 1994.

Munro, Neil Gordon. Credo i kult Ainu. Nowy Jork: K. Paul International, dystrybuowane przez Columbia University Press, 1995.

Philippi, Donald L. Pieśni bogów, pieśni ludzi: tradycja epicka Ainu. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1979.

STRONY INTERNETOWE

Ambasada Japonii, Waszyngton, D.C. [Online] Dostępne //www.embjapan.org/ , 1998.

Microsoft. Encarta Online. [Online] Dostępne //encarta.msn.com/introedition , 1998.

Microsoft. Expedia.com . [Online] Dostępne //www.expedia.msn.com/wg/places/Japan/HSFS.htm , 1998.